حکومتداری الکترونیکی چیست؟

چکیده
در این مقاله ابتدا به توضیحات مختصر پیرامون دولت الکترونیک، سپس حکومت‌داری الکترونیکی و مزایا و آثار ناشی از استقرار آن و تأثیر به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در عملکرد حکومت­ها می‌پردازیم و سپس در مورد چگونگی حکومت‌داری الکترونیکی در افغانستان اشاره خواهیم نمود. پس از مطالعه این نوشتار، خواننده درخواهد یافت که دولت الکترونیک، ابزاری مناسب به منظور تحقق عینی حکومت‌داری خوب است. همچنان وزارت مخابرات به عنوان سکتور تکنالوژی طی چند سال در بخش خدمات دیجیتالی به چه دست‌آوردهای نایل گردیده است؛ مطلب دیگری است که خوانندگان با مطالعه این مقاله خواهند فهمید.

 

دولت الکترونیک

دولت الکترونیک عبارت از تعهد به استفاده از فناوری مناسب برای ارتقای ارتباطات دولت با شهروندان و سازمان‌های وابسته به دولت می­باشد. به تعبیر دیگر دولت الکترونیک، شیوه‌ی برای دولت‌ها به منظور استفاده از فناوری‌های جدید است که به افراد، تسهیلات لازم برای دسترسی مناسب به اطلاعات و خدمات دولتی، اصلاح کیفیت آن‌ها و ارایه فرصت‌های گسترده برای مشارکت در فرایندها و نمادهای مردم سالار در قالب حکومت‌داری الکترونیکی می‌دهد.

حکومتداری الکترونیک

حکومت الکترونیک همان توزیع خدمات دولتی با استفاده از تکنالوژی معلوماتی و مخابراتی می‌باشد که شهروندان از آن مستفید می‌شوند. در این دولت، خدمات به صورت مستقیم و ۲۴ ساعته به مردم انجام می‌گیرد. شهروندان برای استفاده از خدمات دولتی نیاز به  مراجعه حضوری نداشته و مرکز خدمات ادارات به خانه و محل کار آن‌ها منتقل خواهد شد. همچنان در حکومت الکترونیک کلیه خدمات با سرعت بالا و با دریافت اعتماد مردم انجام خواهد شد.

استفاده از تکنالوژی معلوماتی و مخابرات در موسسات دولتی و نیاز آن‌ها به این فناوری امری غیر قابل انکار است؛ اما صرف استفاده از کمپیوتر توسط کارمندان و یا داشتن اتوماسیون اداری و یا اتصال به وب‌سایت‌های خبری، ادارات را به حکومت الکترونیک تبدیل نخواهد کرد.

اهداف، ضرورت­ها و مزایای حکومت الکترونیک

با توجه به تعاریف دولت الکترونیک، هدف از ایجاد چنین دولتی بهره‌گیری از فناوری جدید به منظور ارایه خدمات بهتر به شهروندان و نیز بازسازی درونی دولت است.

امروزه عوامل مختلفی دست در دست یکدیگر داده اند تا دولت‌ها را وادار به تجربه شکل جدیدی از اداره جامعه بکند. انتظارات افراد در مورد خدمات و محصولات و نیز نحوه و کیفیت ارایه آن به طور روزافزون در حال تغییر است و دولت نیز باید پاسخگوی این نیازها و انتظارات باشد. آنان خواهان این هستند که ساعات کار موسسات دولتی افزایش یابد و هر زمان که خواستند بتوانند کارهای خود را انجام دهند، در صف­ها معطل نشوند، خدمات با کیفیت‌تری دریافت کنند، خدمات و محصولات ارزانتری به دست شان برسد و مواردی از این دست که پاسخگوترین شکل دولت برای این انتظارات در حال حاضر دولت الکترونیک است.

به طور خلاصه، رشد فناوری‌های جدید، تغییر انتظارات شهروندان و سرمایه‌گذاران در بخش فناوری اطلاعات از جمله مهمترین عواملی است که ضرورت برپایی حکومت الکترونیکی را تشکیل می‌دهد. حکومت الکترونیکی برای کیفیت خدمات‌رسانی به شهروندان، فرصت‌های خوب و زیادی را ایجاد می‌کند. شهروندان قادرند به جای چند روز یا چند هفته ظرف چند دقیقه یا چند ساعت اطلاعات یا خدمات مورد نظر خود را دریافت کنند.

حکومت الکترونیک همچنان می­تواند عامل مزیت‌های زیر باشد:

*  تسهیل خدمت‌رسانی به شهروندان

*  حذف رده‌هایی از مدیریت دولتی (کوچک‌سازی اندازه دولت)

*   تسهیل اخذ اطلاعات و خدمات توسط شهروندان و شرکت‌ها و همچنان سازمان‌های وابسته به دولت

*  تسهیل فرایندهای کاری سازمان­ها و کاهش هزینه­ها از طریق ادغام و حذف سیستم­های اضافی و موازی

 

حکومتداری الکترونیکی در افغانستان

با توجه به آنچه که پیرامون مزایا و موثریت دولت الکترونیک و به طبع آن پیرامون حکومت‌داری الکترونیک مطالعه نمودیم، حال به چگونگی و دست‌آوردهای حکومت‌داری الکترونیکی در افغانستان به گونه مختصر و گذرا می‌پردازیم.

 پس از سال ۲۰۰۱  با ورود تکنالوژی در تمام سطوح حکومت‌داری در افغانستان، تغییرات قابل ملاحظه به وجود آمد، ابزارهای تکنالوژی وارد سیستم‌های عرضه خدمات گردید، بدون شک تنها اداره که در راستای تقویت حکومت‌داری الکترونیکی در مطابقت به پالیسی و اهداف خویش، برنامه‌ریزی نمود وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی بود که به عنوان مثال می‌توان به پروژه‌های عام‌المنفعه­ی خدمات دیجیتالی چون طرح دیجیتالی‌سازی تذکره الکترونیکی و فراهم نمودن وسایل تخنیکی آن، طرح دیجیتالی‌سازی ارایه پاسپورت الکترونیکی، جواز رانندگی دیجیتالی، لیسانس رانندگی دیجیتالی، ایجاد دیتابیس برای درج سوانح کارمندان وزارت مخابرات، طرح پرداخت معاشات معلمان از طریق موبایل و وصل اکثریت مکاتب به انترنت و غیره، اشاره نمود.

نتیجه‌گیری

حکومت‌داری الکترونیکی دارای مزیت‌ها و فرصت‌های خوبی است؛ در صورتی‌که ساختارها، خدمات و اجراآت در حکومت با ابزارهای الکترونیکی تجهیز گردد و سیستم‌ها از قلمی به کمپیوتری، ثبت اسنادها از دوسیه‌های کاغذی تبدیل به دیتابیس، ارتباطات از صورت کتابت به وسیله انترنت (ایمیل، واتساپ، ایمو، انستاگرام و ده‌ها بروز پیام‌رسان) تغییر نماید، اینجا است که عرضه خدمات سرعت یافته فرصت‌ها کمتر ضایع می‌گردد یعنی از کمترین زمان بیشترین استفاده خواهد شد. بروکراسی و فساد اداری کاهش و پاسخ‌دهی و شفافیت افزایش خواهد یافت. در نتیجه کشور ما به سوی توسعه، نوسازی و تبدیل شدن به جامعه دیجیتالی گام‌های بهتر و موثرتر بر خواهد داشت.

 

تهیه کننده:

تیم نویسندگان واحد رسانه‌های

وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی