تاثیر شبکه‌های مجازی بر افکار عمومی
چکیده
شبکه‌های مجازی مثل "فیسبوک، تویتر، انستاگرام، تلگرام و.....) بخشی از ابزارهای رسانهی است که در قالب آن حوادث، رخدادها و اتفاقات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و نیز احساسات، عواطف و دیدگاه‌های افراد و گروه‌های اجتماعی، انعکاس پیدا کرده به نحوی روی افکار عمومی تاثیر میگذارد؛ در این مقاله بر چگونگی تاثیر شبکه‌های مجازی بر افکار عمومی به گونه‌ی مختصر و گذرا پرداخته می‌شود.
افکار عمومی چیست؟
افکار عمومی عبارت از برایند گرایش‌ها و قضاوت‌های ذهن افراد یک واحد اجتماعی، اعم از گروه، جمعیت، اجتماع یا جامعه نسبت به یک جریان، فرد، رویداد، پدیده یا حکومت است که محتوای افکار عمومی؛ ریشه در دین، مذهب، سنت، عادت‌ها، رسوم، حقوق و اخلاقیات دارد و در یک بافت گروهی شکل میگیرد. افکار عمومی پدیده نوینی است که تمدن غرب همواره درگیر آن بوده و از زمان پیدایش حکومت به شکلهای مختلف مطرح بوده است. «ماکیاول» در کتاب «پرنس» به این مسأله اشاره می‌کند: «از آنجا که خلق، نیرومندترین عنصر تشکیل دهنده‌ی جامعه است، حکومتها همواره باید توجه خاصی به آن داشته باشند». به عقیدهی «هابس» دنیا در سلطه‌ی افکار عمومی است. «روسو» در «قرارداد اجتماعی» از ارادهی عمومی سخن میراند و به اعتقاد وی این رهنمود تمام حکومتها و قدرتهاست. به طور خلاصه می‌توان گفت که افکار عمومی با سه پدیده‌ی اجتماعی پیوندی ناگسستنی دارد: دموکراسی، فردگرایی و ارتباطات.
عوامل موثر در شکل‌گیری افکار عمومی
- عوامل زیستی- روانی
- عواملی فرهنگیـ اجتماعی
- شرایط لازم برای شکل‌گیری افکار عمومی
- هوش ـ عاطفه، خُلق و خوی
شبکه‌های مجازی چگونه بر افکار عمومی تاثیر میگذارد؟
با توجه به توضیحات مختصر پیرامون شبکه‌های مجازی و افکار عمومی که در بالا تذکر داده شد؛ سیاست، فرهنگ و رفتارهای اجتماعی متاثر از افکار عمومی است؛ اما افکار عمومی متاثر از ابزارهای اطلاع‌رسانی میباشد که یکی از آن ابزار‌ها، شبکه‌های مجازی است که ایجاد ارتباطات جمعی و میان فردی، تشکیل اجتماعات مجازی، اطلاع‌رسانی و تبادله‌ی اطلاعات و نظرات از شناخته‌شده‌ترین کارکرد شبکه‌های مجازی است. بر همین اساس و تحت تاثیر چنین فضایی که در شبکه‌های مجازی به وجود آمده است، از طرفی نیز شاهد رشد و نفوذ شبکه‌های اجتماعی در تحولات سیاسی و اجتماعی مختلف و حتی فروپاشی نظام‌های سیاسی و اجتماعی در گوشه و کنار جهان بوده‌ایم.
سیاست‌مداران در یک جامعه با هدایت و جهت‌دهی افکار عمومی به دنبال تامین منافع سیاسی و حضور شان در تصمیم گیری‌های کلان سیاسی و سیاست‌گذاری کشور است، از این مجرا می‌خواهند به اهداف سیاسی خویش دست یابند.
جهت‌دهی افکار عمومی امروزه از طریق رسانه‌های جمعی چون تلویزیون‌ها، رادیوها، مجلات، انترنت و مخصوصا شبکه‌های مجازی ( فیسبوک، تویتر، انستاگرام، تلگرام و ...) که به وسیله‌ی انترنت اطلاعات را رد و بدل و دیدگاه‌ها را به اشتراک میگذارد، صورت گرفته، نقش مهم و تعیین‌کننده دارد.
شبکه‌های مجازی زمانی‌که چندین ساعت از وقت کاربران را در ۲۴ ساعت به خود اختصاص می‌دهند، به این معنی است که راه نفوذ به فرد را پیدا کرده اند. ذهن شما زمانی‌که وارد آن می‌شوید با هجومی از اطلاعات مواجه می‌شود. کافی است تنها راه ارتباطی شما با دنیای اطراف‌تان این شبکه‌ها باشد، آن زمان است که بدون آگاهی، هر اطلاعاتی که به خورد شما می‌دهند آن را قبول می‌کنید. در صورتی‌که فرد بخواهد تمام سواد و اطلاعات خود را از چنین فضایی در موضوعات مختلف بگیرد، زمانی است که ضرر بسیاری به او می‌رسد و افکارش تحت تاثیر قرار گرفته از اختیار خودش بیرون می‌شود؛ اما وقتی که فردی با آگاهی وارد این فضا می‌شود و می‌داند هر آنچه در آن گفته می‌شود صرفا حقیقت محض نیست، قضیه برای او فرق می‌کند.
لذا یکی از مشکلات عمده و اساسی که در جوامع کم سواد، فقیر، جنگ‌زده و نوپا در عرصه نوسازی و نوگرایی وجود دارد این است که کاربران شبکه‌های مجازی بیشتر اوقات خود را صرف مرور بر واقعیات انعکاس یافته در آن شبکه‌ها نموده از این که سطح تحلیل شان پایین است نمی‌توانند اطلاعات صدق را از کذب تشخیص دهند لذا تحت تاثیر قرار میگیرند. و اینجاست که سیاست‌مداران بسیار به سادگی می‌توانند افکار عمومی را به نفع خود شان به ویژه با شبکه‌های مجازی مدیریت نمایند. یکی از نمونه‌های بارز این ادعا استفاده از فیسبوک در کمپاین‌های انتخاباتی است که کاندیدان با هزاران فیسبوک مستعار با شعارهای گونه‌گون می‌خواهد افکار عمومی را به سمت خود جلب نماید و رای شان را از آن خود کند.
اما افکار عمومی در جوامع مدرن هم میتواند با شبکه‌های مجازی جهت‌دهی شود؛ مثل راهپیمایی‌های بزرگ و دادخواهی‌های حقوق بشری که افراد از طریق این رسانهی مجازی هشتک(#) می‌زنند و اطلاع‌رسانی میکنند و مردم را انگیزه اشتراک می‌دهند.
نتیجه‌گیری
تا این‌جا آنچه که در مورد تاثیر شبکه‌های مجازی بر افکار عمومی بررسی و مطالعه نمودیم دریافتیم که شبکه‌های مجازی در جهت‌دهی افکار عمومی نقش مهمی داشته، دیدگاه‌ها و اندیشه‌ی کاربران، مخصوصا کاربران کمسواد که ساعات زیادی از وقت شان را مصروف گشت‌زنی در این فضا می‌نماید، تحت تاثیر خویش قرار داده در بازی‌های سیاسی گاهی جهت‌دهی افکار عمومی به نفع سیاست مداران سوء استفاده قرار میگیرد. اگر کاربران فضای مجازی آگاهانه در فضای مجازی اطلاعات را دریافت و شریک سازند آنگاه جهت‌دهی افکار عمومی به نفع افراد و سیاسیون نه بلکه به نفع مردم و شهروندان رقم خواهد خورد به هر صورت شبکه‌های مجازی در این جهت‌دهی نقش بسزا دارد.
|
|
نویسنده: حبیب الله «جعفری»موقف: کارشناس ارتباطات واحد رسانه‌های وزارت مخابرات |
-------------------------------------------------------------------------
منابع:
